Mannetjes merel in het gras

Ziekte: Usutu

Recentste versie Vragen en antwoorden over usutuvirus 

Ziekteverwekker

Het usutuvirus is een arbovirus dat bij vogels voorkomt.

Gevoelige diersoorten

  • Wilde vogelsoorten:
    • Sterfte door het Usutuvirus is beschreven bij een breed scala aan zangvogels in diverse landen. Er is voornamelijk grote sterfte beschreven bij merels.
  • Gehouden vogels:
    • Bij gehouden vogels is sterfte beschreven bij uilen, waarbij met name de Laplanduilen doodgaan.

Symptomen dieren

Algemeen kan gesteld worden dat wanneer een vogel ‘bol’ zit, sloom is of niet meer drinkt, dit duidt op de aanwezigheid van een ziekte. Bij een besmetting met het Usutuvirus bestaan de symptomen uit:

algehele malaise, sloomheid, ‘bol’ zitten, niet meer drinken, naar adem happen, spierzwakte (bijv. niet meer opvliegen/ alleen nog maar laag blijven en meteen weer gaan zitten), scheeftstand kop,  en evenwichtsstoornissen.  Welke symptomen een vogel vertoont hangt af van welk orgaan is aangetast (hart, hersenen, perifere zenuwen). Omdat dit beeld ook past bij  andere vogelziekten, kan op basis van de ziekteverschijnselen geen uitspraak worden gedaan of de vogel besmet is met het usutuvirus of dat het om een andere ziekte gaat.

Besmetting dieren

Het virus wordt door muggen overgedragen.

Geografische verspreiding

Het virus is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid Afrika. De eerste uitbraak bij vogels in Europa was in 1996, in Italië, gevolgd door  een uitbraak in 2001 in Oostenrijk. Daarna is het virus ook gevonden bij vogels in Spanje, Kroatië, Hongarije, Zwitserland, Tsjechië, Duitsland en België. Het virus kan door vogels en/of muggen in nieuwe gebieden komen. Het Usutuvirus is voor het eerst in augustus 2016 aangetroffen in gezonde, levende Nederlandse vogels, waarvan al begin april 2016 monsters waren genomen.  In september 2016 is het virus voor het eerst aangetoond in dode vogels. Deze vogels werden onderzocht nadat het aantal meldingen van merelsterfte sinds midden augustus bleek te zijn toegenomen.

Externe informatie

Onderzoeksresultaten

Projecten

Overige berichten

Documenten en Publicaties

  • Het ‘merelvirus’ gaat nog steeds rond. Montizaan M., J. van den Brand, R. Slaterus. (2024) De Levende Natuur, 125 (2), p57-60. 57_60_DLN2_Usutu - Auteursbestand
  • Pathology and Pathogenesis of Eurasian Blackbirds (Turdus merula) Naturally Infected with Usutu Virus. Giuseppe Giglia, Gianfilippo Agliani, Bas B. Oude Munnink, Reina S. Sikkema, Maria Teresa Mandara, Elvio Lepri, Marja Kik, Jooske IJzer,Jolianne M. Rijks, Christine Fast, Marion P. G. Koopmans, Monique H. Verheije, Andrea Gröne, Chantal B. E. M. Reusken and Judith M. A. van den Brand (2024). Viruses 2021, 13(8). https://www.mdpi.com/1999-4915/13/8/1481
  • [Abstract publicatie]: Usutu Virus Infection and Plasmodium Co-Infection in Blackbirds (Turdus Merula) in the Netherlands from 2016 to 2018. Giglia G. , C.B.E.M. Reusken, F. Schaafsma, M.T. Mandara, J. Rijks,R. Sikkema, A. Gröne, M. Koopmans, M.H. Verheije, J.M.A. van den Brand (2020).  Journal of Comparative Pathology, 174, p. 155. doi:10.1016/j.jcpa.2019.10.044
  • Genomic monitoring to understand the emergence and spread of Usutu virus in the Netherlands, 2016-2018. Oude Munnink B.B., E. Münger, D.F. Nieuwenhuijse, R. Kohl, A. van der Linden, C.M.E. Schapendonk , H. van der Jeugd, M. Kik, J.M. Rijks, C.B.E.M. Reusken & M. Koopmans. (2020). Scientific Reports, 10(1), 2798.doi:1038/s41598-020-59692-y
  • Brochure in 2019 opnieuw dode vogels door usutuvirus in Nederland   Printversie A3 usutu brochure
  • Towards high quality real-time whole genome sequencing during outbreaks using Usutu virus as example. Oude Munnink B.B., M. Kik, N.D. de Bruijn, R. Kohl, A. van der Linden, C.B.E.M. Reusken & M. Koopmans (2019). Infect Genet Evol., 73, p. 49-54. doi: 10.1016/j.meegid.2019.04.015.
  • Widespread activity of multiple lineages of Usutu virus, western Europe, 2016. Cadar D., R. Lühken, H. van der Jeugd, M. Garigliany, U. Ziegler, M. Keller, J. Lahoreau, L. Lachmann, N. Becker, M. Kik, B.B. Oude Munnink, S. Bosch, E. Tannich, A. Linden, V. Schmidt, M.P. Koopmans, J. Rijks, D. Desmecht, M.H. Groschup, C. Reusken & J. Schmidt-Chanasit Euro Surveill. 2017;22(4):pii=30452. DOI: http://dx.doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2017.22.4.30452 Received:25 November 2016; Accepted:11 January 2017
  • Widespread Usutu virus outbreak in birds in the Netherlands, 2016. Rijks J., M. Kik, R. Slaterus , R. Foppen, A. Stroo , J. IJzer, J. Stah, A. Gröne, M. Koopmans,  H. van der Jeugd, C. Reusken (2016).  Euro Surveill. 2016;21(45):pii=30391. DOI: http://dx.doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2016.21.45.30391
  • No proof for usutuvirus as cause of death in songbirds in the Netherlands (fall 2012) Reusken C, Zutt I, Kik M, Cleton N, Rijks J, Schmidt-Chanasit J, Gröne A, Koopmans M, Ijzer J. Tijdschr Diergeneeskd. 2014 Mar 1;139(3):28-30.